15/6: Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Κακοποίησης Ηλικιωμένων

Η 15η Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Κακοποίησης των Ηλικιωμένων – καθιερωμένη από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών – μας καλεί να κοιτάξουμε κατάματα αυτές τις σκιές που πέφτουν στους ηλικιωμένους, συχνά μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, συχνά με τη συνένοχη σιωπή της κοινωνίας. Δεν είναι ημέρα εορτασμού, αλλά ημέρα συνείδησης, αφύπνισης και ευθύνης. Ευθύνης απέναντι σε εκείνους που μας μεγάλωσαν, μας προστάτευσαν και σήμερα ζητούν να μην ζουν αόρατοι.

Η κακοποίηση ηλικιωμένων, είτε με τη μορφή της σωματικής βίας, της παραμέλησης, της ψυχολογικής πίεσης ή της οικονομικής εκμετάλλευσης, δεν είναι ατομικό πρόβλημα. Είναι θεσμικό έλλειμμα, κοινωνική αποτυχία και πολιτική αδράνεια. Το γεγονός ότι τα περισσότερα περιστατικά κακοποίησης δεν καταγράφονται, δεν αναφέρονται και συχνά συγκαλύπτονται, δεν μειώνει τη σοβαρότητα του φαινομένου. Αντίθετα, την εντείνει.

Το Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας Κύπρου καταγράφει καθημερινά μαρτυρίες που αποκαλύπτουν μια αόρατη κρίση. Ηλικιωμένοι άνθρωποι ζουν απομονωμένοι, χωρίς επαρκή υποστήριξη, με περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Πολλοί αντιμετωπίζουν κακομεταχείριση σε χώρους όπου θα έπρεπε να είναι ασφαλείς: μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, σε οικογενειακές σχέσεις που έχουν διαρραγεί, σε υποστελεχωμένες δομές φροντίδας.

Η κακοποίηση δεν είναι μόνο πράξη. Είναι και παράλειψη. Είναι η απουσία φωνής για αυτούς που δεν έχουν πια δύναμη να φωνάξουν. Είναι η αδράνεια απέναντι στην ανάγκη. Και κάθε μέρα που περνά χωρίς να αλλάζει κάτι, είναι μια μέρα συνενοχής.

Η 15η Ιουνίου είναι η ευκαιρία και η ευθύνη όλων να αναλογιστούν τι σημαίνει να γερνάς σε μια κοινωνία που σε ξεχνά. Θα πρέπει να επιλεγεί μια διαφορετική πορεία: της φροντίδας, της πρόληψης, της ενίσχυσης της διαφάνειας, της δημιουργίας ενός συστήματος που θα εγγυάται ότι κανένας άνθρωπος στην τρίτη ηλικία δεν θα ζει με φόβο, μοναξιά ή αδικία.

Η πολιτεία στο σύνολο της πρέπει επιτέλους να αφυπνιστεί από τον βαθύ της λήθαργο και να αναλάβει τις δικές της βαρύτατες ευθύνες. Η προστασία της ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, ανεξαρτήτως ηλικίας, είναι θεμελιώδες δικαίωμα και το ελάχιστο καθήκον μιας ευνομούμενης δημοκρατίας. Οφείλει να διασφαλίζει, με όλα τα μέσα που διαθέτει, συνθήκες ασφάλειας, πρόνοιας και σεβασμού, ιδίως προς τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Η αδράνεια και η αδιαφορία δεν αποτελούν πλέον απλές παραλείψεις, αλλά πράξεις ηθικής συνενοχής.